سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

جهان با چالش‌های اقلیمی همچون فرسایش خاک، بیابان زایی، ریزگرد، فرونشست زمین، سیل و غیره روبروست و نتیجه همه اینها کم توجهی به جنگل‌کاری و درخت بوده است و دنیا به این نتیجه رسیده است برای برون رفت از وضعیت موجود زیست محیطی باید به درختکاری و گسترش فضای سبز و پوشش گیاهی روی آورد که البته ما نیز در ایران از این امر مستثنی نیستیم.
راهکارهای اجرایی در زمینه کاشت و تولید یک میلیارد اصله نهال در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بررسی شد، برای آن مجری طرح تعیین و امسال زیرساخت‌ها مهیا شده و از سال ۱۴۰۲این طرح در سراسر کشور به مدت چهار سال برای دستیابی به اهداف پیش رو اجرایی خواهد شد. در خراسان جنوبی نیز با توجه به شرایط اقلیمی و خشکسالی شدید هیچ راهکاری به جز اجرای طرح‌های فضای سبز و مراقبت و نگهداری از آنچه طبیعت و زمین در اختیارمان نهاده وجود ندارد.
علیرضا نصرآبادی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه ایران در تولید گازهای گلخانه‌ای رتبه هفتم اما در ترسیب کربن در رتبه ۴۲قرار دارد، گفت: بحث افزایش فضای سبز امروز یک دغدغه جهانی است که در ایران نیز سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به صورت اختصاصی به آن ورود داشته که به طور حتم بامشارکت مردم می‌توانیم به اهداف پیش رو در این طرح برسیم.
وی یادآور شد: تاکنون نیز طرح‌هایی مانند ایران سرسبز، طرح جنگلانه، نهالکاری همگانی در کشور اجرا شده که در خراسان جنوبی نیز به نسبت به توانایی و ظرفیتی که داشته ایم در استان اقداماتی انجام شد.
نصرآبادی ادامه داد: امسال یک میلیون نهال تولید شده است که هم اکنون  ۸۰۰هزار اصله نهال آماده توزیع است، از این میزان ۵۰۰هزار اصله نهال بیابانی و ۳۰۰هزار اصله نهال جنگلی است و برای سال آینده مقرر شد سه میلیون نهال تولید شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه برای نگهداری و مراقبت از این نهال‌ها و همچنین تولید نهال جدید و برنامه‌های سال آینده نیازمند کمک‌های مالی و معنوی از سوی استانداری و دیگر نهادها و البته مردم هستیم، گفت: استان در شرایط سخت اقلیمی و خشکسالی قرار دارد تا جایی که تعداد زیادی از چاه‌های برداشت آب از دسترس خارج شده است.
وی اظهار کرد: شرایط اقلیمی کیفیت خاک را نیز تحت تأثیر قرار داده است تا جایی که برای مراقبت و نگهداری از نهال‌ها باید از کودهای مخصوص استفاده کنیم که نیازمند اعتبار است.
نصرآبادی گفت: یکی از مهم‌ترین ارکان اجرای طرح‌های جنگل‌کاری، ایجاد فضای سبز و بوستان، استفاده از نهال های بومی مرغوب و سالم است و اصلی ترین پیش نیاز احیا و توسعه جنگل‌ها و فضاهای سبز، تولید نهال بوده و بدون تردید نهال با کیفیت مطلوب و استاندارد ضامن بقا و موفقیت عملیات احیایی جنگل‌ها و ایجاد فضای سبز است.
وی جنگل‌کاری با نهال نامناسب را کاری عبث و بیهوده و هدردادن سرمایه دانست و ادامه داد: تولید نهال های سازگار با شرایط اکولوژیکی خراسان جنوبی در نهالستان های استان گامی به سوی موفقیت در افزایش سطح جنگل ها و فضای سبز خواهد بود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی مهم‌ترین اهداف تولید گونه‌های بومی را سازگار به مواردی از جمله حفظ آب و خاک، جلوگیری از سیل، تلطیف هوا و احیاء جنگل‌های مخروبه، کاهش فرسایش آب و خاک، ایجاد چشم اندازهای طبیعی و افزایش سرانه فضای سبز استان عنوان کرد.
نصرآبادی با اشاره به اقدامات استان برای تولید نهال‌های بومی و سازگار با شرایط استان تصریح کرد: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان به منظور تامین نیازهای استان به نهال های غیرمثمر جهت کاشت در فضاهای سبز و جنگل کاری ها، اقدام به احداث سه نهالستان سردسیری و گرمسیری جنگلی شامل نهالستال‌های شهید صادقی بیرجند، اسدیه و طبس با اولویت تولید گونه‌های بومی و سازگار با شرایط اقلیمی استان کرده است.
وی ادامه داد: گونه‌های تولید شده در نهالستان‌های استان شامل بنه،  ارغوان، بادام کوهی، زبان گنجشک، اقاقیا، آسماندار، سنجد، اکالیپتوس ، سرو،زیتون تلخ و اکاسیا است و این نهال‌ها در طرح‌های مختلف جنگل‌کاری و فصل مساعد در اختیار دستگاه‌های دولتی و خصوصی، شوراها و دهیاران و عموم مردم جهت کاشت توزیع می‌شود و باتوجه به وضعیت آب و هوایی استان، تولید نهال‌های با مصرف پایین آب در برنامه کاری قرار گرفته است.

مشکلاتی برای تولید نهال در کویر
نصرآبادی مهم‌ترین مشکل در خصوص تولید نهال و جنگلکاری در سطح استان را قرار گرفتن استان در حاشیه کویر و کمبود آب، عرصه مناسب و خشکسالی‌های متوالی دانست و ادامه داد: متأسفانه این امر محدودیت‌های زیادی را در زمینه توسعه فضای سبز و جنگل‌کاری بوجود آورده و ضریب موفقیت این پروژه‌ها را کاهش داده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به مشکلات محیطی، افزود: شرایط سخت اقلیمی منطقه مانند بارندگی کم، نوسانات شدید حرارتی، تبخیر و تعرق بالا، خشکسالی‌های متوالی، کیفیت نامطلوب آب و خاک نهالستان‌ها (شوری بالا، وجود عناصر سمی کار تولید نهال را با مشکلاتی مواجه کرده است.
وی پایین بودن اعتبار استانی و نبود اعتبار ملی، محدودیت در توسعه مکانیزاسیون (به دلیل شرایط نامساعد محیطی)، کمبود نیروی متخصص و فنی، محدودیت انتخاب گونه‌های بومی و سازگار، محدودیت مکانیزه کردن شیوه آبیاری نهالستان‌ها، استقبال پایین مشارکت بخش خصوصی در پروژه تولید نهال(عدم توجیه اقتصادی و عدم تمایل به کاشت گونه‌های غیرمثمر) را از دیگر مشکلات تولید نهال در استان عنوان کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: کاشت نهال باعث جلوگیری از فرسایش خاک و کاهش آلودگی هوا می‌شود و فواید درخت به عنوان توسعه فضای سبز بر کسی پوشیده نیست؛ از این رو باید سنت حسنه درختکاری و فرهنگ کاشت درخت در جامعه گسترش یابد.
نصرآبادی، طرح نهضت جهادی نهالکاری را شامل احیاء و غنی‌سازی، زراعت چوب و جنگل‌کاری نام برد و اظهار امیدواری کرد: با همفکری مدیران استان و همکاری مردم با منابع طبیعی و آبخیزداری این امر مهم در یک فرصت چهار ساله محقق شود.