سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها- مهسا حشمتی: پهنهٔ رویشی زاگرس شامل رشته‌کوه‌های زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه اهمیت بالایی دارد و جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از انتهای شمال غربی ایران آغاز و سپس در غرب و جنوب غرب ایران پایان پیدا می‌کند.

جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور ۶ میلیون هکتار مساحت دارد و ۴۰ درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهد و حدود ۷۰ درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس شامل درختان بلوط است.

فرم غالب جنگل‌شناسی، جنگل‌های شاخه زاد بوده و این دلالت بر تخریب ناشی از حضور طولانی مدت جوامع انسانی است که به دلیل رشد جمعیت در قرن اخیر و نیاز جنگل نشینان به سوخت، منبع غذایی برای دام‌ها و زمین‌های کشاورزی و بهره‌برداری غیراصولی از این جنگل‌ها به‌کلی چهره آن‌ها را دگرگون شده و به جز در نقاط معدودی نشانی از انبوهی سابق این جنگل‌ها نیست.

نقش انسان در حفاظت یا تخریب منابع طبیعی

با توجه به رشد جمعیت انسان و استفاده بی اندازه در ابعاد مختلف از طبیعت و سو استفاده عده‌ای سودجو نابودی حیات بعضی از موجودات و اختلال در محیط زیست‌های مختلف اتفاق افتاد.

در این میان انسان‌های متفکر و آینده‌نگر و دوست‌دار جنگل از زمان‌های گذشته تلاش بسیاری کردند تا استفاده از طبیعت، به حالت تعادل توأم با تعامل و محبت برگردد و در ازای استفاده از طبیعت نیازهای اساسی انسان را نیز برآورده سازد تا ادامه حیات آن میسر شود و با افزایش توان فناوری‌ها در بهره‌برداری از منابع طبیعی، تعادل زیست محیطی در ۲ قرن حاضر به زیان طبیعت بر هم خورده که پدیده‌ای اسفبار و گاه جبران‌ناپذیر بوده و در پنجاه سال اخیر از مرز جامعه گذشته است.

واقعیت این است که امروزه گذر به شیوه مشارکتی در تصمیم‌گیری‌ها، برنامه‌ریزی و اداره امور، گریزناپذیر و ضروری به نظر می‌رسد زیرا از یک طرف ظرفیت‌ها برای جلب مشارکت و حضور مردم بالا رفته و از طرف دیگر مسائل پیچیده‌تر از آن هستند که به وسیله تعداد معدودی قابل حل باشند.

امروزه ارتباط مردم با حکومت و دولت‌ها و جلب مشارکت هر چه بیشتر مردم در امور مختلف از طریق نهادهایی صورت می‌گیرد که به سازمان‌های مردم نهاد معروف شده‌اند و به عنوان نهادها و موسساتی کارآمد و مکمل بخش دولتی در تأمین اهداف توسعه‌ای جایگاه ویژه‌ای دارند.

سازمان‌های مردم نهاد (سمن) سازمان‌های غیردولتی و غیرانتفاعی هستند که نه به دولت وابسته هستند و نه اثری از حاکمیت دولتی درون آن‌ها پیدا می‌شود و نه بودجه‌ای از دولت به صورت رسمی می‌گیرند.

این سازمان‌ها دارای اساسنامه هستند و تشکیلات آن‌ها از قبل ثبت شده است و یکی از مهم‌ترین خصوصیات سمن‌ها داوطلبانه بودن عضویت در آن‌ها بوده که با توجه به نیاز جامعه ایجاد می‌شود.

امروزه سازمان‌های غیردولتی با تکیه بر حمایت و توانمندی‌های مردم بازوی قدرتمند دولت در جهت اجرای طرح‌ها و فعالیت‌های منابع طبیعی و محیط زیستی هستند.

مؤسسات مردم‌نهاد زیست‌محیطی به کمک منابع طبیعی شهرستان اسلام‌آباد غرب می‌روند

اسلام‌آباد غرب یکی از شهرهای استان کرمانشاه است که به لحاظ جمعیت دومین شهرستان استان کرمانشاه بعد از شهر کرمانشاه بوده و به پایتخت جنگل‌های بلوط ایران معروف است.

وسعت منابع طبیعی شهرستان اسلام‌آباد غرب صد و ۳۵ هزار هکتار است که بخش عمده‌ای از آن را جنگل‌های بلوط تشکیل داده‌اند.

سالار رستمی‌پور در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برای تأسیس، شکل‌گیری و ثبت مؤسسه مردم‌نهاد به ۹ فرد نیاز است که اعضای اصلی سازمان مردم‌نهاد محسوب می‌شوند و بعد از ثبت می‌توان اقدام به عضوگیری کرد.

وی افزود: مؤسسان سازمان مردم‌نهاد نیاز به تحصیلات دانشگاهی در حوزه منابع طبیعی ندارند اما طی فعالیت خود در مراکز آموزشی مختلف، آموزش دیده و مدارک لازم را دریافت می‌کنند.

مدیر یکی از مؤسسات زیست‌محیطی مردم‌نهاد «صلح پایدار طبیعت شهرستان اسلام‌آباد غرب» و دبیر مجمع عمومی مؤسسات مردم‌نهاد اسلام‌آباد غرب تصریح کرد: همه افرادی که در انجمن‌های مردم‌نهاد زیست‌محیطی فعالیت می‌کنند دغدغه‌های بسیاری برای فعالیت در زمینه منابع طبیعی دارند و برای آن تلاش می‌کنند.

رستمی‌پور با اشاره به دغدغه‌های مؤسسه مردم‌نهاد صلح پایدار طبیعت شهرستان اسلام‌آباد غرب، گفت: کمک به پاکیزگی محیط زیست شهری، حمایت و مشارکت در حفاظت از محیط زیست، آموزش مفاهیم محیط زیستی و منابع طبیعی به عموم مردم در راستای ایجاد فرهنگ مناسب به جهت حفظ و گسترش منابع طبیعی، مطالعه و پژوهش در مورد محیط زیست و منابع طبیعی، انتشار مقالات، پژوهش‌ها، بروشورها، راه‌اندازی تارنما و سایر موارد در مورد حفاظت از محیط زیست، برگزاری سمینارها، نشست‌ها، جلسات و گردهمایی برای ارائه مطالعات دستاوردها با هماهنگی و همکاری ارگان‌های مربوطه، ایجاد ارتباط، هماهنگی و همکاری با سازمان‌های مسئول دولتی و غیر دولتی برای حفاظت از محیط زیست، ارائه آموزش‌های محیط زیستی در سطوح و اقشار مختلف اجتماعی به منظور حفظ و حمایت از محیط زیست و برگزاری بازدید و گردشگری از مناطق تحت مدیریت با هماهنگی سازمان محیط زیست از اهداف اصلی این مؤسسه است.

وی ادامه داد: محدوده فعالیت مؤسسه زیست‌محیطی صلح پایدار طبیعت در حوزه استحفاظی شهرستان اسلام‌آباد غرب است اما با توجه به نیاز در خارج از حوزه شهرستان با کسب مجوز لازم نیز این فعالیت انجام می‌شود.

فعالیت یازده سازمان مردم نهاد محیط زیستی در اسلام آبادغرب

رستمی‌پور بیان کرد: حدود یازده مؤسسه محیط‌زیستی و منابع طبیعی در اسلام‌آباد غرب ثبت و در حال فعالیت هستند و فعالیت خود را که همگی با هم در اجرای برنامه‌ها و مصوبات لازم همکاری دارند را انجام می‌دهند، لازم به ذکر است که سازمان‌های مردم نهاد شهرستان اسلام‌آباد غرب حدود ۲ سال است که مجمع عمومی سازمان‌های مردم نهاد را تشکیل داده و حدوداً ۲۵ مؤسسه مردم‌نهاد عضو این مجمع هستند.

وی خاطرنشان کرد: به دلیل وسعت جنگل و مراتع در شهرستان اسلام‌آباد غرب مشکلات متفاوت و زیادی وجود دارد که بخشی از آن‌ها عبارتست از خشکسالی، آفات، ریزگردها، تغییرات اقلیمی، فعالیت کشاورزی، زغال‌گیری، آتش‌سوزی، چرای بی‌رویه دام، فرصت‌طلبی افراد سودجو و قاچاق چوب، کمبود شدید نیروی انسانی حفاظتی و خودرو مناسب در اداره منابع طبیعی و آبخیزداری و اداره محیط زیست شهرستان، با داشتن ۱۳۵ هزار هکتار جنگل در حوزه شهرستان اسلام آباد غرب، عدم آموزش مناسب در راستای فرهنگ‌سازی استفاده بهینه و حفاظت و گسترش از منابع طبیعی، بی‌توجهی مروجین و متخصصین آموزشی و بی‌توجهی و عدم مسئولیت اجتماعی در راستای آموزش، سهم تقریباً صفر منابع طبیعی و محیط زیست در رسانه به جهت نشر فعالیت‌ها و ایجاد انگیزه و بیان مشکلات.

وسعت زیاد منابع طبیعی هم می‌تواند فرصت مناسبی برای ایجاد اشتغال و بهره‌برداری مناسب از آن باشد هم تهدیدی برای رها شدن و یا بهره‌برداری نابجا از این موهبت خدادادی، از طرفی نمی‌توان تمام وظایف مربوط به حفاظت و احیای منابع طبیعی را مختص ادارات و سازمان‌های دولتی دانست چرا که همیشه محدودیت بودجه مشکلاتی را به وجود می‌آورد و در این راستا ایجاد و حمایت از مؤسسات مردم‌نهاد زیست‌محیطی راه مناسبی برای بهره‌گیری از کمک‌های علاقمندان و دغدغه‌مندان این حوزه است و با مشارکت مردمی و همکاری مردم، شاهد نتیجه مثبت برای حفظ منابع طبیعی هستیم.